Çeşitli
değerlendirme yöntemlerinin oluşu, iklim ve toprak istekleri yönünden
çok seçici olmayışı, çok yıllık olması ve çoğalma yöntemlerinin kolay
oluşu gibi etkenlerin etkisi ile Dünyadaki en yaygın kültür
bitkilerinden biri üzümdür. Bileşimi ile ilgili verilere göre;
karbonhidrat içeriği dolayısıyla(298 Cal) iyi bir enerji kaynağı,
A,B1,B2,C vitaminleri, çeşitli mineral madde ve tuz içerdiğinden iyi bir
besin, faydalı bir ilaçtır. Özelikle bedensel gelişme, deri ve saç
beslenmelerinde iltihaplı, ateşli hastalıklar ve madensel tuz
eksiklikleri, böbrek ve karaciğer hastalıklarında yararlılığı tıpça
tespit edilmiştir. Bazı ülkelerde beslenme kürü olarak kullanılan
rehabilitasyon merkezleri mevcuttur.
Tazesi yaz mevsimi sofralarında yaygın şekilde yer alan,
kurusu yıl boyunca çeşitli şekillerde tüketilen üzüm meyvesini veren
Üzüm asması, Fundagiller’dendir. Dünyanın beş kıtasında elmayla birlikte
meyve üretimi için en çok kültürü yapılan bitkilerden biri olan üzüm
asmasının anayurdu Anadolu’dur. Burada İÖ 3000 yıllarında bağcılık
yapıldığına ilişkin bulgulara rastlanmıştır.
Binlerce çeşidi bulunan, yapraklarını döken çokyıllık
tırmanıcı bir bitki olan asmaların, kökgövde, yan kökler, dip kökler ve
kılcal köklerden oluşan sağlam ve ayrıntılı bir kök yapısı vardır.
Kökgövdesinin uzantısı gibi görünen gövdesi toprak yüzeyinden başlayıp
bitkinin tacında sona erer. Gövde, her yıl enine doğru gelişerek
kalınlaşır.
Bitkinin kol, sürgün yaprak ve meyve ağırlığını
taşıyacak duruma gelmesi 3-5 yıl alır. Bitkinin, taç kısmında iki ya da
daha çok yaşlı organları olan ve yapısıyla gövdeye çok benzeyen kolları
bulunur. Bunlar biryıllık çubukları, göz ve sürgünleri taşır. Bitkinin
yeşil sürgünleri, kollardaki gözlerin sürmesiyle oluşur; günde birkaç
santim büyüyerek gelişme sezonu sonunda metrelerce uzunluğa ulaşır.
Üzüm bitkisinin yaprak, sülük (tutunma organı) ve çiçek
salkımlarını yeşil sürgünler taşır. Asma yaprakları, genellikle beş
parçalı, üstü mumsu tabakayla örtülü ve yeşil renklidir. Çiçek
salkımları, yeşil sürgünün 4.-6. boğumlarında ve bir yaprağın karşısında
yer alır. Erdişi olan asmada, erkek ve dişi çiçekler aynı bitki
üzerinde bulunur.
Salkım halindeki çiçeklerin olgunlaşmaya başlaması için
sıcaklığın 16 dereceye yükselmesi gerekir. 18-21 derece sıcaklıklarda
tam olgunlaşan çiçeklerde tozlaşma başlar. Böylece döllenen dişi çiçek
salkımlarının %50′si tane tutar, döllenmeyen çiçekler kuruyup dökülür.
Salkımlar halinde olgunlaşan üzüm meyvesinin kabuğu,
bitkinin çeşidine göre beyaz, siyah ya da bu iki rengin farklı
tonlarındadır. Gene üzüm çeşitlerine göre ince ya da kalın olan kabuk,
rengin yanı sıra meyvenin koku ve tanen maddesini taşımaktadır.
Meyvenin ortasında, sayısı 0-4 arasında değişen
çekirdeği yer alır. Taze üzüm sofralık olarak pek makbul bir meyve
olduğu gibi, kurutularak hoşaf, çeşitli tatlı, kek, çikolata ve
pastaların yapımında kullanılır. Ayrıca çok geniş bir kullanım alanı
olan üzüm çeşitleri şaraplık olarak değerlendirildiği gibi sucuk,
pekmez, bulama, meyve suyu, şıra, sirke ve rakı ile diğer alkollü
içkilerin yapımında kullanılmaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder